Didactiek

Gaat over het professioneel handelen van de leraar. Het is de theorie van kennisoverdracht, aanleren van vaardigheden en inzicht. Daarbij staat de vraag centraal hoe de leraar ervoor zorgt dat de leerling leert.

Dit doet de leraar door te bedenken wat de leerlingen moeten leren, hoe ze dat het beste kunnen doen en waarom de gebruikte methodes en inhoud van het geleerde geschikt is voor de leerlingen. In feite komt het neer op het voorbereiden, uitvoeren en evalueren van de les en het leren van de leerlingen.

De didactiek behandelt de regels en de kunst van het onderwijzen. Het geeft handvatten voor het motiveren van leerlingen en het goed opbouwen van lessen. Dit vak komt in elke lerarenopleiding voor. Er zijn verschillende modellen die je kunt inzetten om lesstof over te brengen op leerlingen.

Er zijn verschillende modellen die je kunt inzetten om lesstof over te brengen op leerlingen. In deze leeromgeving wordt het Directe Instructie model oftewel het DI-model uitgelegd. Het DI-model bestaat uit 7 fasen. Er bestaan enkele varianten op het DI-model, namelijk:

  • Expliciete Directe Instructie (EDI)
  • Activerende Directe Instructie (ADI)

Ook kunnen deze varianten in combinatie met coöperatief (samen) leren worden ingezet. Met behulp van onderstaande video's worden de verschillende instructiemodellen uitgelegd. Verder op deze pagina vind je handige downloads en aanvullende artikelen.


Lesopbouw - instructiemodellen

De 7 fasen van het directe instructiemodel 🕓4:30 min

EDI model in een notendop
🕓
18:54 min

ADI model gecombineerd met GIP 🕓6:30 min

Coöperatief leren/ coöperatieve werkvormen 🕓7:35 min


Een les voorbereiden

We hopen dat bovenstaande video's je op weg geholpen hebben. Nu je wat meer basisinformatie op zak hebt over lesopbouw vind je hieronder handige materialen voor het zelf voorbereiden van een les. We lichten even korte een paar onderdelen toe. De lijst met bruikbare downloads en aanvullende artikelen vind je eronder. 

 

Het directe instructiemodel

Een handig schema voor het opbouwen van een les vind je hiernaast. Wil je tips en meer lezen over het gebruik van dit schema? Ja, ik wil meer lezen.

De Leerkuil

Heb je al eens gehoord van de leerkuil, of de leeruitdaging van James Nottingham?

De leerkuiltheorie zet op een eenvoudige en visuele manier neer hoe kinderen (en volwassenen net zo goed!) leren. Uitgebreide uitleg? Ja, ik wil meer lezen. 

Expliciete directe instructie

EDI is een bewezen aanpak om de leseffectiviteit te verhogen en te zorgen voor succeservaringen en betere leerprestaties bij leerlingen. De video's hierboven hebben je al toegelicht hoe dit precies zit. Hier de kern kort samengevat in een checklist en afbeelding. 

  • Stel duidelijke lesdoelen
  • Activeer de voorkennis van de leerlingen
  • Ga voortdurend na of wat onderwezen is ook begrepen is
  • Model, demonstreer, denk hardop (expliciet)
  • Leg een sterke nadruk op onder begeleiding toepassen
  • Geef in elke fase feedback
  • Zorg voor actieve betrokkenheid: samenwerkend leren
  • Geef ondersteuning en feedback tijdens het zelfstandig werken
  • Geef verlengde instructie aan risicoleerlingen
  • Ga zorgvuldig met tijd om
  • Visualiseer

Werken in kleine groepjes

Begeleiding in kleine groepen (Tutoring), houdt in dat leerlingen leren in een groepje van twee tot vijf leerlingen. Zo kan het onderwijs zich exclusief op een klein groepje leerlingen richten, meestal in een apart lokaal of een aparte ruimte. Intensieve begeleiding in kleine groepen wordt vaak toegepast ter ondersteuning van minder goed presterende leerlingen of leerlingen die achterop raken, maar kan ook in algemenere zin worden ingezet om meer vooruitgang te boeken of om ingewikkelde onderwerpen of vaardigheden aan te leren.

Het werken in een kleine groep heeft vele voordelen:

  • Je kunt beter afstemmen op de leerbehoeften van de kinderen.
  • Kleine groepen zijn doelgerichter.
  • Tijdens het instructiemoment kun je de kinderen gemakkelijker monitoren en dus gelijktijdig observeren en/of de instructie, het tempo en materiaal aanpassen.
  • De kinderen krijgen meer taalkansen.
  • Er is meer interactie tussen de kinderen onderling.
  • De kinderen krijgen meer (taal)feedback.
  • Kinderen doen actiever mee in een kleinere groep.
  • De kinderen krijgen meer individuele aandacht.
  • Er is materiaal voor ieder kind, waardoor het kind handelend met concreet materiaal kan meedoen.

Lees er meer over op: Het werken met een grote en een kleine groep


Grej of the day (GOTD)

Grej of the day is bedacht door de Zweedse leerkracht Micael Hermansson. Grej is Zweeds voor ‘ding’. Het is dus het ‘ding van de dag’.

Hermansson, gek op boeken en nerdy feiten, besloot op een dag om zijn leerlingen te trakteren op een korte les over zomaar iets interessants. Maar eerst schreef hij een raadsel op het bord: Waarom eten de ijsberen de pinguïns niet op? Er gebeurde iets verrassends. Zijn doorgaans erg drukke klas viel ineens stil. De kinderen lazen het raadsel. En toen gingen ze met elkaar overleggen. Meer lezen over het ontstaan van deze methode.

Op de website van GOTD, vind je handige informatie om zelf aan de slag te gaan met een grej of the day. En ze bieden enkele gratis onderwerpen aan.

Lesvoorbeeld

Bron: grejoftheday.nl


Energizers

Je kent ze misschien wel van je eigen werk, energizers. Voornamelijk ingezet tijdens trainingen, strategie- en brainstormdagen. Ook in de klas zijn energizers van waarde.

Een energizer is een kleine opdracht of bezigheid die zorgt voor afwisseling in de les. Ze helpen leerkrachten om de kinderen weer snel bij de les te krijgen door een korte onderbreking in te lassen. Het belangrijkste is dat een energizer leuk is voor de leerlingen, en ondertussen kan er natuurlijk ook wat geleerd worden. Naast hun positieve invloed op de groepssfeer tonen steeds meer hersenonderzoeken aan dat leerlingen beter kunnen leren na beweging.

Bron: juf-judith.nl



Boekentips

Weten welke boeken wij aanraden over de thema's in deze leeromgeving? Bekijk onze boekentips pagina.


Documentaires

We hebben met plezier voor de liefhebber enkele documentaires verzameld op de verdiepingspagina. Deze pagina maakt geen deel uit van de basis leermaterialen en is puur ter inspiratie en informatie.